Sarita ni Errol L. Abrew
(Maikadua a paset)
Aguppat a tawenen ti napalabas a simmangpet ti elektrisidad ditoy poblasion, ngem maysakami kadagiti agar-aramat pay laeng iti lampara a de-gas. Ket no kasdiay a malpaskamin a mangrabii, impakadawyan ni nanang ti panagbasak daydiay Pepe ken Pilar a leksionmi. Sananto isaruno nga estoriaannak kada Pag-ong ken Bakes ken dadduma pay a pagaayatko a denggen nga estoria a kadawyan a mangrugi iti “idi un-unana a panawen” ngem diak met mapalpas ta umay metten ti lilibayak. Ket inton malpasakon nga agdigos iti agsapa, iputipotko ti iking ti kamisitak a nagmurengan iti kikitko ket ikurikorko daytoy kadagiti dua nga abut ti agongko. Apon a ngisitna iti asuk a dimket a pinarnuay ti gas. Ken kasla agkupit ti barukongko a napnon iti agat-gas a kontribusionmi iti bukodmi a polusion iti uneg ti pagtaengan.
Addaakon iti maikapat a tukad iti elementaria idi kellaat a nagbaliw ti biagmi. Babaen iti rekomendasion ti kongresman a kabagian ni nanang, nakastrek ni tatang kas drayber-mekaniko iti Magnetic Sand Mining Corporation (MASAMICOR). Kumpania iti minas daytoy a naggapu iti Manila nga immay ditoy Cabatiti tapno sagatenna ti igid ti baybaymi.
Tallo a bulan pay laeng ni tatang iti nasao a kumpania isu metten ti panagpakuneksionmi iti kuriente. Kanayonak ngamin a no malpasakon nga agbasa iti leksionko idi addaakon iti maikatlo a tukad, aglibasak nga agpaabagatan iti ayan ti duogan a balay dagiti ag-Solbatana, maysa kadagiti tallo a balay ditoy Cabatiti a kaunaan a nakagatang iti telebision. ‘Pounay aya barok, dies sentimos ti multam nga agbuya no addaka iti ampir ti de-jalousie a tawa a sumirip, benteng no tumugawka idiay salas. Ilimedko idi nga ibulsa datay maysa a manok iti teksas a taraken ni Tatang nga adda iti baki, ket mapanko pasukatan ken ni Angkel Imo iti benteng ta isunto ti pagbuyak no rumabii. Naumaak metten kada Pag-ong ken Bakes a tumiltiliw iti naganus nga imahinasionko, uso idin ti Hawaii Five-O ken datay diak malanganan a Rat Patrol. Ambisionko idi ti agsoldado, aglalo no agpipinnarappapdan.
Dakkel ti pasueldo ti nasao a kumpania, apok. Abakna pay kano’t sueldo ni meyor ti sueldon’ Tatang, kunan’ Nanang. Kunan’ Tatang nga aganayda a dua gasut nga empleado. Nubentay singko porsiento ti taga-La Union. Ket no kasdiay nga awan serrekko iti Sabado ken Domingo, nga isu met ti panag-obertaymna, mapanmi balonan ken ni nanang.
Kasla diak patien idi damok a makita ti kaadu ti tangingi a naminas da tatang. Kasla bassit a turturod ti katayagda dagiti naurnong ken naintar, ket kunan’ tatang a gasut a ribu a tonelada daytoy ti kadagsenda. Pinadasko ti nangkammet. Nadagsen gayam daytoy a maregmeg iti landok. Kunak kenka, apok, nagbalin a kakasla babassit a dan-aw dagiti nalalawa nga abut a nagkalianda kadagiti dardarat tapno masagatda dagiti tangingi. Ken madiparam latta a bimmaba ti lugar a nakasagatan kadagiti tangingi uray idi nabuldoserdan. Ken kua pay ketdi a barok, pasusopanda kadagiti darakkel a tubo ti baybay tapno maiyaonda dagiti tangingi aginggana iti pagbangkuan iti kaadayona. Adda daydiay makinada a mamagsina kadagiti tangingi ken ti kadawyan a darat. Awan la’t dumana iti balasang a naminduada a rinames, kunkunak no malagipko kadagitoyen a tiempo daydi a nakapay-an ti aplaya ken baybaytayo.
Isuda Tatang ken kakaduana a drayber kadagiti payloader ti mangpunno kadagiti dump truck ket ipan met dagitoy a diretso sadiay San Fernando kadagiti agur-uray a bapor ta ipanda nga iyeksport sadiay Japon. Dayta met ti sumangkautro a nakapasementoan dagiti kalsada iti poblasion, aglalo iti kumamang iti highway a Diego Silang Avenue, ta pagnaan dagiti trak nga agpaamianan a mapan San Fernando. Kuna dagiti kakadua ni tatang nga inhiniero nga isu kano daytoy a tangingi ti agbalinto nga spareparts iti motorsiklo ken dadduma pay a luglugan. Iti ubing a panunotko, mamatiak met ta limlima pay laeng ti traysikel idi nga agbibiahe.
Nalawa ti aplaya ti Cabatiti idi, apok. Nasurok a maysa a kilometro ti pagnaen sakbay a makadanonka iti pagsapsaplakan dagiti dalluyon. Ngem anian, ta imbes a pumuraw koma ti daratna, kasla kangisit ti krudo a kunam lan naibisibis ti kaadu dagiti umasul-ngumisit a tangingi. Parabur ti nakaparsuaan a ditoy ilitayo ta maysa laeng kadagiti sumagmamano a pakasarakam ti kastoy a kadaeg ti buyana a maimatangam. Agrimat-rimat a kasla kadagiti alahas a briliante dagiti maregmeg ti tangingi no dayasan ti anaraar iti init nga agpasingising. Kasla umang-anges dagiti aplaya a parnuayen dagiti agrimat-rimat a tangingi ket saan a malapdan nga adda matukay a ragsak ken pikapik iti kaunggam a mangbuybuya iti naiyaplag a daeg iti panagkirem-kirem dagitoy. Mabalinmo met nga ikali ken gaburan ti itlog iti ayan dagiti tangingi ket bay-am a ti pudot ti agmatuon ti mangluto iti daytoy. Napuskol met ti kaadu dagiti natalubo nga agtubtubo ken agbungbungan a pinuon ti galimba a niog iti igid ti baybay a naballaetan kadagiti rimas, damortis, madre cacao ken dangla’t baybay. Kanayonko a malagip ti pammagbaga dagiti nagannak kaniak idi: Nanding, dika unay mapmapan agdigdigos idiay baybay ta amanganto ket no matinnaganka kadagiti nagangon a bunga’t niog, narigaten, sangkakunan’ nanang no madanon ti Sabado ta ammona nga adda dagiti kakaeskuelaak a taga-batog ti ili ket iyawisda ti ingkam panagballog.
Kas ingkari ti kumpania, adu nga agpayso a taga-igid iti baybay a mangngalap iti innalada a nagbalin a minero. Kasta met kadagiti sumagmamano a mannalon a taga-daya, ken adda pay taga-kabangibangmi nga il-ili.
Idi kuan apok, saan a nagbayag, makitamon ti material ken pisikal a yaasenso dagiti agindeg ditoy Cabatiti. Kasla uong a nagtubo iti nagpatnag dagiti ginalba a balbalay a natugkelan dagiti atepna kadagiti antenna ti telebision. Ken gistay dinominggo a lumabas ditoy balaymi nga asideg iti highway dagiti trak iti maysa nga appliance store a naggapu idiay San Fernando a nagkarga iti tv, reprehiradura, aparador, muebles ken dadduma pay nga alikamen iti uneg ti balay a nangpasged iti gil-ayab ti panaglupos ti bassit nga ili. Saan nga agpabatubat dagiti kasaran, buniagan ken lamayan, papasken a mamagragsak met iti simbaan. Dakam’ laeng iti taga-poblasion a nagtalinaed a pan-aw ken bulo ti balaymi ta kunan’ nanang nga ibangkona dagiti sueldon’ tatang ta isunto ti pagkolehiomi, ta limakamin idi. Singer ti brandna a radio laeng ti naitured ni nanang a ginatang nga agpateg iti duapulo a pisos. Daytoy ti simmallin ken ni Nanang nga agestoria iti rabii, dagiti drama iti radio kas iti Hannibal Ibarra a paboritok idi, no kasdiay a masadutak a mapan agbuyat’ telebision.
(Adda tuloyna)
