Panagtutudo manen. Panawen manen a panagadu dagiti lamok, pakairamananen dagiti lamok nga aegis aegypti nga agiwaras iti sakit a dengue. No apay nga umaduda, umadu met ngamin ti inda pagitlogan iti aglawlaw, iti arubayan, kadagiti nadumaduma a basio ken pakaurnongan ti danum. Isu a napateg la unay ti pannakaigunamgunam kadagiti rumbeng nga aramiden tapno maliklikan ti sakit a parnuayen ti lamok.
Daytoy bulan ti Hunio ti Dengue Awareness Month a mangipalpalagip iti kinapateg ti panagannad iti salun-at nangruna iti sakit a dengue nga ad-adda a lumtuad iti panawen ti panagbabasa. Makikaykaysakami itoy nga awareness tapno maliklikan ti nakas-ang a pasamak a parnuayen ti lamok nga aegis aegypti. Dagitoy a lamok ti maawagan iti “day biters” wenno dagiti lamok nga agkagat laeng iti aldaw. Katabok ti inda panagkinnit iti alas 6:00 ti agsapa agingga iti alas 8:00 ti agsapa met laeng ken iti alas 4:00 ti malem agingga iti alas 6:00 ti rabii. Ket no inugalim dayta 8:00 ken 4:00 habit a panagdaldalus iti arubayan, ania ketdin, gudbay dengue!
Saan laeng a dengue ti parnuayen ti pannakagat dagitoy a lamok, no di ket adda pay dagiti nakaro a sakit a kas iti malaria, chikungunya, lymphatic filariasis ken dadduma pay. Isu a maigunamgunam ti pannakapugipog dagitoy a nabiag ken panagiwayat kadagiti addang tapno dida makakagat.
No maturog, agmoskitero. Agaramatka iti uray ania la ditan a mosquito repellant. Agusar iti electric fan, ta saan metten a makaasideg ti lamok nga agkagat lalo no napigsa dayta nga electric fan.
Kangrunaan iti amin ti panangprebentar iti sakit. Dalusan ti arubayan. Amin a posible a pagbalayan ken pagitlogan dagiti lamok ket dadaelen ken ikkaten. Ti saan a panangpalubos iti panagraira ti lamok iti arubayan ken iti uneg ti balay ti kasamayan amin a panangpaksiat kadagiti sakit a mapataud manipud kadagiti makagatda.
Kas iti kunadan, no ania ti nagtaudanna dayta a sakit, isu ti pugipogen. No lamok ti nagtaudan, pugipogen dagitoy a lamok. No mapukaw ti pagbalayanda ken pagitloganda, agpukawda met; ngarud mailiklik iti sakit a pataudenda.
Kapintasan ngarud amin ti prebension; nasaysayaat ti sangkatedted a panagannad ngem ti sangadram nga agas!#