Naimas la ngaruden, makaagas ken dakkel pay ti maganansia.
Daytoy ti natakuatan da Atty. Robert Tudayan, agdama a bokal iti Ilocos Sur, ken ni Ben Bautista, maysa a retirado a pulis, iti panagmulada iti honeydew melon iti talonda iti barangay Oaig Daya. Isuda ti maysa kadagiti nangirusat no di man isuda ti kaunaan a nagmula iti kastoy a melon ditoy a probinsia.
Naguyugoy da Bokal Tudayan ken Apo Bautista a nagmula iti honeydew melon babaen ti panangilungalong ni Victor Tindo, agricultural technologist manipud iti Benguet, ngem nagpampamulan iti nasao a melon idiay Isabela.
Nadumaduma a klase ti honeydew – puraw, berde ken amarilio – ngem ti naud-udi ti makunada a kapintasan ken kasayaatan. Kinuna ni Mr. Tindo nga immun-unan a naimula idiay Ilocos Norte a nakaawaganna iti Ilocos Gold.
Dakkel ti puonan iti panagmula iti honeydew melon nangruna no damona, ngem ngem kinuna ni Mr. Tindo a dakkel ti maganansia, malaksid nga awan ti problema iti marketingna ken maibilang pay a medicinal fruit.
Kinuna ni Mr. Tindo a makatulong daytoy iti panangkontrol iti diabetis, cancer ken makuna pay a blood cleansing ken napigsa nga anti-oxidant.
Iti biang ni Bokal Tudayan a nabayagen nga agmulmula ti tabako, mais ken kamatis, napintas daytoy a pangpadasanna ta no makita a napintas ti pagbanaganna, mabalinto nga irekomendana nga imula dagiti mannalon.
Kas pangdamdamuanda, aglawa iti maysa nga ektaria ti napagtipon a plantasionda: 5,200 kapuon ken ni Apo Bautista; 5,000 met ken ni Bokal Tudayan.
Naggapu iti Taiwan ti bukel a naibunubon.
Kas balakad ni Mr. Tindo, saanda pinaggigiddan ti panagmulada: 2,000 ti umuna a panagmula, kalpasan ti 15 nga aldaw simmaruno ti nayonna, ken kasta met laeng kalpasan ti 15 nga aldaw manen… kasta a kasta.
Inlawlawag ni Mr. Tindo a dakkel a pagsayatan no dida paggigiddanen ti agmula agsipud ta dida makamat iti trabaho, ken tapno saan a maymaysa a tiempo ti panagapit ket iti kasta, makontrolda ti presio dagiti mailako nga apitda.
Iti kaguddua nga ektaria a talon a namulaan iti honeydew, kasapulan ti 4 agingga iti 6 a katulongan nga agtrabaho.
KASANO TI PANAGMULA
Umuna iti amin, nangipatakderda iti maysa a nursery. Ditoy a naparusing dagiti bukel agingga iti 12-15 nga aldaw babaen ti seed tray sakbay a naimula dagitoy iti naaray a daga.
Naikkan ti plotted a daga iti 60 a porsiento nga organiko a ganagan nga isu metten ti basal fertilizer, sa naparabawan iti plastic mulch. Nasayaat la unay ti plastic mulch ta daytoy ti mangkontrol iti ruot ken dam-eg ti daga a pakaimulaan ti honeydew.
Aglawa ti aray iti maysa a metro, double row idinto a 80 sentimetro ti distansia ti tunggal mula ken 60 sentimetro ti baet ti aray .
Bayat ti panagdakkelna, insarunoda nga inkabil ti pagkalatkatan a naaramid iti nylon, barut ken kawayan wenno kayo. Sinan trianggulo ti pannakasimpa ti pagkalatkatan tunggal aray.
Nasaysayat nga ipakalatkat a pangato ti mula tapno agbitin ti bungana. Ngamin, no agdisso iti daga ti bunga, posible a saanton nga agparis ti marisna; napurpuraw ti agdisso iti daga. Malaksid iti dayta, maymayat pay ti timbukelna. Narigat pay a serken ti sakit ken peste.
Kalpasan ti 15 nga aldaw, a panangrugi nga agkatlatkat ti mula, rinugianda metten ti nag-pruning kadagiti sanga a saan a masapul sada insimpa dagiti sanga tapno agpangato ti panagkatlatkatna.
Iti dayta a gundaway, rinugianda metten ti panangkontrol kadagiti fruitfly ken sakit a posible a mangatakar iti mula babaen ti panagpasuyotda. Preventive control ti namay-anda, uray pay kadagiti sakit wenno insekto.
(Photo credit: By Yotoen [Public domain], from Wikimedia Commons )
