ITI DUYOG TI SINGASING: Dagiti di maus-usar a point of view (Maikadua a paset)

Kuna pay ni apo Rey Duque nga uray ni nalatak unay a nobelista, Ayn Rand ket inaramatna met ti kasta a point of view iti nobelana a ‘Fountainhead’. Ayn Rand ti nom de plume ni Alisa Zinov’yevna Rosenbaum.

Idi met pakauna ti 1991 a nabasak ti sarita ni Peter La. Julian a “Casa Fernandez” iti maysa a libro. Dimmagasak idi iti Philippine Information Agency iti San Fernando, La Union. Masansan idi a dumagasak dita ta adu ti mabasa iti libraryda. Dita met nga agtrabaho idi ni Manong Peter La. Julian ken Manong Manuel Diaz. Kalpasan ti pannakabasatayo iti sarita, nagarapaaptayo a makasurat iti kasta a POV ngem nagpatingga laeng iti arapaap idinto a duan a dekada ti napalabas.

Iti pagiwarnak ken magasin, saan a kayat ni mannurat E. B. White a mabasa ni Mitchell Ivers ti libro a “The Random House Guide to Good Writing” a naipablaak idi 1991 ta kas kunana maysa daytoy nga “impression that the stuff was written by a set of identical twins or the members of a tumbling act”. Dayta ti rasonna.

(Agyamanak unay ken ni Manang Chit Quintero ti nalaing a mannurat ken periodista iti Bangued, Abra ta naaddaanak iti kopia itoy a libro.)

Ngem adda dagiti mangus-usar kadaytoy a point of view, maysa ditan ti kolumnista ti ‘The New Yorker’ a ni Lillian Ross.

Kuna ni Mitchell Ivers: “The voice is appropriate when speaking for a group of people who share your views to an audience that similarly share those views. It can, however, sound smug and elitist, and it should be used with caution … the first-person plural is often less impersonal than the third person and less egocentric than the first-person singular.”

Nasken unay ti panagannad ken panangamiris iti topiko ti sarita no maiparbeng met laeng a pangaramatan itoy a POV. Ta sakbay nga agsurat, amirisen met a nalaing no maitutop wenno saan ti usaren a POV; no komportableka met  laeng a mangsurat wenno kayarigam ti mabekbekkel iti inka panagsurat. Maisingasing ngarud ti panangamiris itoy a banag.

Mabasa met iti Wikipedia. Org: “In the first-person-plural point of view, narrators tell the story using “we”. That is, no individual speaker is identified; the narrator is a member of a group that acts as a unit. The first-person-plural point of view occurs rarely but can be used effectively, sometimes as a means to increase the concentration on the character or characters the story is about. Examples: William Faulkner in ‘A Rose for Emily’ (Faulkner was an avid experimenter in using unusual points of view – see his ‘Spotted Horses’, told in third person plural), Frederik Pohl in ‘Man Plus’, and more recently, Jeffrey Eugenides in his novel ‘The Virgin Suicides’ and Joshua Ferris in ‘Then We Came to the End’.

Dagita ti mangiparangarang a nabayagen a maus-usar dagitoy a POV.

Napamalangaak pay idi nabasak ti ‘A Rose for Emily’, iti panid 443-449 iti libro a “Fiction 100 An Anthology of Short Stories” nga impablaak ti Mcmillan Publishing Company iti New York. Saan laeng a dayta ngayed ti naglaok a POV no di ket immatras pay ti pakabuklan ti sarita. Immuna a naibaga ti pannakatay ni Emily Grierson, sa nadakamat ti pakasaritaanna. Naisabali met saan?

Adda met sarita iti Iluko a nasurat a kastoy. Maymaysa laeng ti naputar a kastoy a sarita iti Iluko, ti  ‘Apay Ngata, Sabong, A Naisalsalumina?’ a sarita ni Atty. Benjamin Pascual – Immuna a naiparang ti pannakatay ti asawana sa nagatras ken naggibus idi damona a pannakasirpat. Isu a kunaen dagiti komentarista idi nga uray irugim a basaen iti gibus wenno iti tengnga ti sarita sa igibus iti rugina mabalin latta.  Agpada ngamin nga episodic dagiti sarita da Faulkner ken Tata Ben.

Sinurat dagiti singin wenno sumisirko a kuna ni E. B. White ta uray sadino ti pangirugiam a panangbasa – iti rugi, tengnga wenno iti gibus mabalin latta. Agbaliwbaliw met ti POVna – gapu iti pannakailawlawag dagiti pasamak.

Ngem nasken la unay ti panagannad no suraten daytoy ta kumplikado. First person plural ti POV, ngem no agidetalie iti maipapan dagiti dadduma pay a tignay ken gunay, ken maipapan kadagiti dadduma pay a karakter, singular ti maaramat.

Pinadastayo met ti nangsurat ti kastoy a POV itay nabiit tapno matungpalen ti nabayag a panggeptayo – iti duan a dekada. Ken kalpasan ti dua a tawen a napukawtayo no kasano ti agsurat gapu iti panagpukaw ti lagip wenno nagpasugnod ti musa ti panagsuratan, adtoy itan. Adtoy man a mangadawtayo iti maysa a paset ti sarita:

“Eksakpor, compañero! Buenas dias, hasta la vista. Addaka iti Purok La Loma! Dita makin-amianan a purok ti Cubao.” Inellekanmi ni Butirog a kellaat a timmakder, simmungbat ken nangtambo-tambor pay ti kimmaramba a buksitna babaen kadagiti dakulapna, agsasaruno ti panangkiddayna iti sangaili. Napasig ti tono ti panagsasaona a kunam la no nabayagen a kabaddungalanna ti sangaili. Kadakami a tallo, isu ti kalaingan a sumao. Siguro, gapu ngata iti nagrarapit a sallapiding dagiti bibigna?

“Ania nga eksakpor nga ibagbagam met?” Tinaliawmi ni Allit a nagrupanget, kinudkodna ti semikalbo a buokna. Ipagarupmi lattan a dinan sa naawatan ti pasakalye ni Butirog. Nalawag a nakitami ti napartak a panangpidut daytoy iti napalanas, manileng ken bassit a kumunig a banag a kas kalukmeg ti tammudo, ngem kasla nakigtot ta nagkuyegyeg pay ken inibbatanna met laeng a dagus sana impunas dagiti kanawan a ramayna iti kanigid a laylayan ti pantalonna idi naamirisna ngata a tumangtangken gayam ken aggangon a lugit ti manok. Imlekkami ta bebbeb met ni daytoy, ti la ket mapidpidutnan ti laglag!”

Manipud dayta iti sarita a napauluan iti ‘Narvacan’ ken saan pay a naipablaak. Ipablaaktayo iti mabiit. Sigurado dayta.

(Adda tuloyna)