Nupay nabayagen ti dairy industry ditoy pagilian, nagbassit ti produksion no maikumpara iti suplay. No kitaen ti estatistika, adayo ti nangarosan ti imported iti bukodtayo a produksion ti gatas. Nasurok a 3.1 million liters laeng ti produksion ti gatas iti pagilian iti kagudua a tawen idinto nga umabut ti imported a gatas iti nasurok a 152.45 million liters. Ngarud, awan pay iti kikit ti produksiontayo iti dagup ti makonsumo wenno kasapulantayo a gatas. Daytoy koma ti isapulan dagiti agtuturaytayo iti sungbat, ti pannakapataudtayo iti makaanay a bukod a produkto ti gatas ta ditayo laeng agang-angkat iti sabali a pagilian.
Kapaliiwan a kadagiti pagtagilakuan wenno iti merkado, umuna a maibus dagiti locally produced a gatas ngem dagiti imported. Kangrunaan a rason ti kinasadiwa ken kinapuro dagii lokal a produktotayo. Saanda a kas iti partuat dagiti ganggannaet a makuna nga addan laokna, a nalabit, ad-adu pay ngata ti laokna ngem ti inumen. Ken maysa, nataltalektayo met laeng a gumatang iti bukodtayo a produkto ngem iti sabali.
Ngem, mapaliiw a nakaro unay ti pannakabaybay-a daytoy nga industriatayo. Saan a maik-ikkan iti importansia. Agkurang ti pannuporta tapno dumakkel ken dumur-as.
Nupay makuna nga adda suporta nga agtaud a mismo kadagiti local producers, a mismo nga inaramatda ti bukodda a resources ken capital, saan pay unay a nabileg dagiti addang a mangsupusop iti agdama a kasapulan ti merkado. Kasapulan unay ti suporta ken teknolohia ken ad-adu pay nga aspeto tapno maikalawa ti produksion ti gatas.
Ta ania ngamin aya ti pagtataudan ti bukodtayo a produksion ti gatas? Saanen a kas idi a paudi no maipanggep kadagiti kabaruanan a pamataudan iti gatas. Saan laengen nga iti gatas ti nuang, a kas iti carabao center iti Nueva Ecija, no di ket kangrunaan itan dagiti gatas nga agtaud manipud iti kalding a mapatpatanor iti Laguna, Bulacan, Pangasinan ken dadduma pay a probinsia.
Kuestion laeng ti kinaawan ti suporta kadagitoy a producers. Iti laengen panaggatang kadagiti paggatasan a taraken ken panangpaadu kadagitoy, dagitoy a producers laeng ti makaammo a mangipamuspusan iti wagas nga aramidenda. Saan met ngarud a napintas a puonan dagiti patanortayo a dingo ta bukod ti kinababassitda, basbassit pay ti gatasda. Isu a kasapulan dagiti imported a maiyasawa kadagiti native a dingnguentayo agingga a makapatanortayo iti kabukbukodan a pammagatasan.
Kastoy a proseso ti ar-aramiden dagiti local producers isu a naginad ti proseso ti panangpaadu iti pamataudan ti gatas.
No koma ta dagiti madaddadael ken makuskusit a pondo ket mausar kadagiti kastoy a pamataudan, mabalin a narang-ay koman ti pagiliantayo. Palubosantayo nga agbukirad ti puseg dagiti exporters, a no dadduma, kusitenda ti rebbengda a bayadan iti gobierno. Ngem iti daytoy a wagas, saan met a matulongan dagiti kailiantayo nga agpursigi a dumur-as.
Nasurok nga 85 porsiento a gatas ti ukkonen dagiti eksporters manipud kadagiti saan a sigurado a suppliers ken importers. Ti nabatbati isu ti bukodtayo a produksion. Nupay adda met linteg a mangsaluad koma iti dairy industry, kas iti National Dairy Act of 1995 wenno ti Republic Act 7884, saanda pay laeng a naikkan iti napigpigsa a takiag tapno naan-anay ti implementasionda. Bassit unay ti puersana a manggubuay koma iti bileg ti lokal nga industria a gatas a dumur-as ken mangikaadu iti produksionna. Agserbi koma dagitoy a linteg a mangitag-ay iti lokal nga industria ti gatas a kangrunaan a pamataudan iti kasapulantayo imbes a para supusopda laeng iti pagkurangantayo iti produksion.
Kasapulan ti industria ti gatas ti agtultuloy a nadur-as a breeding farm a gumatangan dagiti negosiante a mayat a sumrek kadaytoy a pamastrekan. Kasapulan ti nalawlawa a panagsukisok tapno nadardaras ti irarang-ayna. Kasapulan ti adu a cold storage facilities ken kooperatiba nga agserbi a pannakatakiag ti industria. Kangrunaan ti amin, kasapulan ti naan-anay a suporta manipud iti gobierno.#
