Maysa kadagiti agdadata a parikut ti gimong ti saan a malapdan a panagabuso kadagiti babbai ken ub-ubbing. Mapaspasamak daytoy saan laeng nga iti uneg ti pagtaengan no di pay iti ruar wenno iti mismo a pagtrabahuan.
Nagduduma dagiti wagas ti panagabuso. Ngem itoy a sinurat, ipamaysatayo a trataren ti panagabuso iti mismo nga uneg ti pagtaengan.
Nakaindikar iti Republic Act No. 9262: an act defining violence against women and their children, providing for protective measures for victims, prescribing penalties therefore, and for other purposes.
Maawagan pay daytoy iti "Anti-Violence Against Women and Their Children Act of 2004". Linteg a mangited iti karbengan dagiti babbai ken ub-ubbing kontra iti pannakaabuso.
Ta ania ti makunkuna a panagabuso? Apay a nasken a maadal ken maikkan iti importansia a maammuan ti sangkagimongan?
Pananglapped. Dayta ti kangrunaan nga akem ti pannakaiwaras kadagiti impormasion maipapan itoy a banag. Saan laeng a pananglapped no di pay pannakapukaw daytoy a sakit ti gimong. Maibilang met a sakit ti gimong daytoy ta apektaranna dagiti indibidual a maseknan ken ti aglawlawda. Ket no adda ubbing a mairaman, nakarkaron ti pagteng ta maimula iti panunot ti ubing ti mismo a pasamak.
Mas lalo pay no ti ubing mismo ti pakapasamakan ti panagabuso. Iti pannakabaybay-a wenno saan a pannakalapped daytoy a pasamak iti maab-abuso, dakdakkel nga amang ti porsiento wenno tendensia nga agabuso met daytoy ta dayta ngaruden ti naimula iti panunotna. No bukel koma, timmubon dayta a naimula idi iti naganus a panunot ti ubing. Ita ta dakkelen, natural nga isaknapna met ti nariinganna. Nagbalin ti panagabuso a paset ti isipna ket iti pannakaisaruagna iti gimong, agbalin a mantsa iti naannayas a taray ti respetado a kagimongan.
Ta ania ngamin ti makunkuna a panagabuso kadagiti babbai ken ub-ubbing?
Ti panagabuso kadagiti babbai ken ub-ubbing ket babaen ti panangmaltrato, saan a panangipaay iti karbengan wenno kalinteganda nga agresulta iti pisikal ken sikolohikal a pannakasugatda. Adda naun-uneg a kaipapanan, puon ken gapuna no apay nga isukoda ti bagi ken karbenganda wenno agtamed ken sumurotda iti amin a kayat wenno kangrunaan a panggep ti agabuso.
Dumakdakkel ti datos dagiti panagabuso kadagiti babbai ken ub-ubbing. Inreport ti World Health Organization (WHO) nga umabut iti 20-50% kadagiti babbai iti sangalubongan ti saksaktan dagiti lallaki a “kapartnerda”. Ta agpada a maiyaplikar ti balikas a “kapartner” nga agpada kadagiti agassawa ken agdendenna a kas agassawa. Makaalarma dayta a datos nga imbutaktak ti WHO.
Iti pakadagupan dagiti datos dagiti amin nga ospital iti pagilian, maysa ti apagkalima agingga iti maysa kadagiti apagkatlo kadagiti biktima a simrek iti emergency room (ER) ti direkta wenno indirekta a naabuso.
Iti datos kadagiti mangipagpagna iti karbengan dagiti babbai ken ub-ubbing, innem a pulo a porsiento iti pakadagupan a bilang dagiti babbai ti nagsagaba wenno agsagsagaba iti domestic violence.
Iti laengen Manila, segun iti dimmanon a report iti Departamento ti Salun-at (DOH), sangapulo ket maysa kadagiti sangapulo ket dua a babbai ti nakapadas a namaltrato babaen ti pisikal a pannakapasakit.
Saan laeng nga iti Metro Manila, no di pay kadagiti kabambantayan ti Cordillera a nangato ti bilang ti panagabuso kadagiti babbai ken ub-ubbing. Iti survey a naangay idi 1990, nairekord iti tallo kadagiti minasan a komunidad nga asideg iti Siudad ti Baguio ti nakadidillaw a kinangato ti bilang ti panagabuso ta immabut iti limapulo a porsiento. Addaan met ti Baguio City iti 329 a kaso ti panagabuso iti nagtipon a rekord ti Departmento of Social Welfare and Development (DSWD) ken ti Baguio General Hospital kas naibasar kadagiti rekord idi 2000.
(Adda tuloyna)
