Kinapudnona, manipud naangay ti umuna a panagbubutos ti party list idi 1998, kasla nagtuboda nga uong. Maymaysa ti kangrunaan a panggep dagitoy: ibagianda dagiti maipapaigid ken di unay maibagbagian a sektor ti kagimongan kas kadagiti marigrigat a mangmangged, kooperatiba, gunglo dagiti babbai, mannalon, ken dadduma pay a marigrigat ti panagbiagda iti Kongreso.
Idi 1998, sangapulo ket tallo laeng a party list ti nakagun-od iti puesto iti Kongreso kas iti Abanse Pinay, ABA, Akbayan, Alagad, Ako, Apec, Butil, Coop-Natcco, Cocofed, NCSFO, Promdi, Sanlakas ken Veterans. Idi 2001, 12 dagiti nabutosan a party list a pakaibilangan ti Bayan Muna, grupo dagiti mapapati a kumankannigid nga imbagian ni Satur Ocampo. Idi 2004, 16 dagiti party list ti nakagun-od iti saan a nababbaba ngem 2% iti kadagupan a butos dagiti amin a party list group. Idi 2007, kellaat nga immadu dagiti naitandudo a party list ta dimmanon iti 33.
Iti kalkalpas nga eleksion idi Mayo 10, 2010, agdagupen iti 187 a party list groups ti nagpabutos tapno maikkanda iti puesto iti Kongreso.
Iti daytoy nga eleksion, tapno magun-od ti maysa a tugaw ti party list, masapul a ti saan a kumurkurang iti 550,000 a butosNA.
Ad-adda itan nga imminget ti panagkampania dagiti nominee iti party list tapno laeng magun-odda ti saan a nababbaba ngem 2 porsiento iti kadagupan a bilang dagiti butos dagiti party list, nangruna ket kapaliiwan nga iti napalpalabas a panagpipili, awan unay ti interes ken pannakaammo dagiti botante iti butosanda a party list.
Idi apagtapog daytoy a tawen, rinuk-atan ti Kontra Daya, maysa a grupo a parasiput iti pannakaisayangkat ti nadalus nga eleksion, ti listaan dagiti party list a mapapati nga adda iti pannuporta ti Malakaniang. Segun iti Kontra Daya, dagitoy a party lists ket parupa laeng ti Malakaniang agsipud ta dagiti numero uno a nominee dagitoy ket kaaliado ti agdama nga administrasion.
Iti met biang ti Kabataan Partylist, adda 38 a party lists a binak-apan ti Malakaniang. Indagadagna sakbay ti eleksion ti pannakarebio ti akreditasion dagitoy agsipud ta saanda a pudpudno a mangibagi kadagiti maipapaigid a sektor ti kagimongan.
Napilaan dagitoy a party lists iti diskualipikasion iti Commission on Elections.
Itay nabiit, improklama ti Commission on Elections dagiti 35 a nominess dagiti party list a nakagun-od iti di nababbaba ngem 2% iti kadagupan a bilang dagiti butos dagiti amin a party list.
Dua a tugaw ti nagun-od dagiti sumaganad: Coalition of Associations of Senior Citizens in the Philippines, Akbayan, Gabriela, Cooperative NATCCO Network Party, Abono, Bayan Muna, ken An Waray.
Saggaysa a tugaw dagiti sumaganad: Agricultural Sector Alliance of the Philippines Inc.; Alliance of Barangay Concerns Party; Butil Farmers Party; Anakpawis; Kabataan; Abante Mindanao Inc.; Alliance of Concerned Teachers; Youth Against Corruption and Poverty; Kasangga sa Kaunlaran Inc.; Bagong Henerasyon; Ang Galing Pinoy, Agbiag!; Timpuyog Ilocano Inc.; Puwersa ng Bayaning Atleta; Art Business and Science Professionals; Trade Union Congress of the Philippines; Alyansa ng mga Grupong Haligi ng Agham at Teknolohiya para sa Mamamayan Inc.; Democratic Independent Workers’ Association Inc.; Kapatiran ng mga Nakulong ng Walang Sala; Kalinga-Advocacy for Social Empowerment and Nation Building Through Easing Poverty Inc.; Alagad; Una Ang Pamilya; ken Alliance of Volunteer Educators
Pito kadagitoy naiproklama ti makueskuestionaran dagiti nainominar a mangibagi kadakuada iti Kongreso. Mairaman ditoy ti Coop-Nattco, Abono, YACAP, Agbiag, Kakusa, AVE, TUCP, Ang Kasangga, Ang Galing Pinoy.
Kas nadakamaten, ni Juan Miguel Arroyo, ti diputado iti maikadua a distrito ti Pampanga a nangipabus-oy iti puestona iti inana a ni Pres. Arroyo tapno papili daytoy para congresswoman, ti numero uno a nominee iti Ang Galing Pinoy.
Saan la a dayta, maikadua a nominee ti anak ti nangabak a gobernador iti Pampanga, ni Lilia Pineda, nasinged ken ni Pres. Arroyo ken maikatlo ti maysa met laeng a mayor iti Luba, Pampanga.
Adu dagiti party lists ti kastoy: dagiti nomineesda ket dakkel a negosiante, mabigbig a politiko, nangato ti saadna iti gobierno iti maysa nga ahensia ti turay, ken dadduma pay a posision. Karkardayo ken di nakapappapati a maibilang dagitoy kadagiti makunkuna a maipalpalikud laeng a sektor iti kagimongan.
(Adda tuloyna)