ITAY NABIIT, nginerngeran ti China ti pagiliantayo kalpasan ti panangipasa ti bicameral committee ti Kongreso ti Philippine Archipelagic Baseline bill ken panagbalinna a linteg babaen ti panangpirma ni Pres. Arroyo idi Marso 10.
Iti panagbalinna a linteg, nagtungpal ti pagiliantayo iti napagtutulagan iti United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) a pinirmaan ti nasurok 150 a pagilian idi 1982. Karaman ti Pilipinas kadagiti nakipagpirma iti UNCLOS.
Saklawen ti UNCLOS dagiti kalintegan ken responsibilidad dagiti nasion iti panangara-matda iti kabaybayan ti lubong, pannakaipasdek kadagiti pagannurotan para iti negosio, ti aglawlaw ken iti pannakamanehar iti marine natural resources.
Ngem di pay nagmaga ti tinta iti nasao a linteg no palausen ti manarita, inyebkasen ti Embahada ti China ti “napigsa nga ikokontrada ken solemnia a protestada” iti daytoy.
Kinuna ti Beijing nga illegal ken inbalido ti nasao a linteg agsipud ta sinakawna pati dagiti isla a paset ti teritorio ti China, kas iti Huangyan Island (Scarborough Shoal), ken iti Nansha Islands.
Impetteng ti embahada a naisigud a paset ti teritorio ti China ti Huangyan ken Nansha Islands ket saan a mabalusingsing nga adda dagitoy ken iti aglawlawda a danum ti soberinidad ti People’s Republic of China.”
Ket kas panangipakitana iti panagprotestana iti panagbalin a linteg ti baselines bill, nangibaon ti China iti kabarbaro a baporna nga agpatrolia iti South China Sea idi Marso 16.
Iti panirigan dagiti agpalpaliiw, kayat nga ipakita ti China iti daytoy a tignayna ti bileg ti militarna a pangbutbutengna iti pagiliantayo a dumungpar kenkuana.
Nakisawsaw met ti Vietnam iti kontrobersia idi binabalawna ti napirmaan a linteg gapu ta “addaan (Vietnam) iti makaanay a legal a pagbatayan ken historikal nga ebidensia” nga agtagikua iti Spratlys ken iti Scarborough Shoal.
Segun ken ni Vietnam Foreign Ministry spokesman Le Dung, maysa a “serioso a panangsalungasing iti soberinidad ti Vietnam” ti pannakapirma ti Baselines Law ket iti biang ti gobierno ti Vietnam, “awanan daytoy iti legal a pateg”.
Mapalpaliiw met no ania ti karirikna dagiti sabsabali pay a pagilian a mangtagtagikua a sibubukel wenno iti paset laeng ti Spratlys ken ti Scarborough Shoal. Ngem iti pannakaisurat daytoy, awan pay ti arimekmekda. Nupay kasta, posible a “wait and see” pay laeng dagitoy a pagilian sadanto agtimek.
Malaksid iti Pilipinas, China, ken Vietnam, karaman ti Brunei, Malaysia, ken Taiwan kadagiti mangtagtagikua a sibubukel wenno iti paset laeng ti Spratlys ken ti Scarborough Shoal.
Nupay babassit laeng dagitoy nga isla, puro ken katangriban iti South China Sea, napateg dagitoy kadagiti mangtagtagikua nga innem a pagilian a pakaibilangan ti pagiliantayo agsipud ta mapapati nga addaanda iti nalawa a deposito ti mineral ken lana. No pudno daytoy, bumaknang la ketdi ti agtagikua a pagilian iti sanguanan ti krisis ti sangalubongan maigapu iti isusuyop ti presio ti lana ken petroleum products.
(Maituloyto)