Adda daydi tawen a rimsua ti saan a panagkinnaawatan ti pagiliantayo ken ti China. Maigapu daytoy iti panangokupar ti bapor ti China iti daytoy bassit a puro ti Scarborough shoals a kunaen dagiti agtuturaytayo a paset ti 200 mile boundary ti pagilian.
Kas panangipakita idi ti turay iti panangtagikuana iti daytoy a puro, maysa a grupo dagiti opisialtayo ti napan sadiay ket inmulada ti wagayway ti pagilian kadagita a purpuro.
Kasta met nga impasingked idi ni Presidente Fidel V. Ramos a saanna nga itulok a matagikua ti China dayta a paset toy pagiliantayo. Ngem impetteng ti China a paset ti nasao a puro ti kadaanan a pagarianna.
Rimsua ngarud ti danag ken amak a daytoy ti pagtaudan ti saantayo a panagkinnaawatan iti China ken pangrugian ti gubat iti nagbaetantayo. Adu ti nagdanag a kakailian agsipud ta pagaammotayo a napigsa ken nabileg dagiti puersa ti China iti taaw ken tangatang idinto ta addaantayo laeng kadagiti eroplano a no palausen ti manarita, dida payen makatayab gapu iti kinadaanda ken barko a pangdepensa a kuna dagiti sutil a saan payen a makakamat kadagiti pirata a Filipino ken Malaysian. Kasano ngarud a madepensaantayo daytoy teritoriotayo?
Narigat a maawatan a nupay adda metten naaprobaran a linteg a mangilasin iti sumagmamano a bilion a pisos a pangpabarotayo kadagiti kasapulan ti pagilian nga eroplano ken barko a pangsalaknib iti integridad ti teritoria ti pagilian, agingga ita ket awan pay ti mapaliiw a nagbaliwan ti armadatayo.
Masaludsodtayo ngarud: kasano ti kinatibker ken kinakired ti gobiernotayo a mangsalaknib ken mangitakder iti kalintegantayo iti kastoy a situasion?
Madakamattayo ditoy nga iti napalabas, nakatiliwtayo kadagiti “poachers” wenno ganggannaet a mangngalap iti beddeng ti pagilian.
Ngem kalpasan a nginerngeran ti Taiwan ti gobiernotayo, dagus a napalubosan dagitoy nga awan ti naikaso kadakuada a panaglabsing iti lintegtayo. Kasta man met laengen a napalubosan dagiti mangngalap a Malaysian a natiliwan a nagkalap iti sakup ti teritoriotayo idi nagriri ti gobiernoda.
Iti sabali a bangir, no dagiti kailiantayo a mangngalap ti matiliwan iti kabaybayan a sakup dagitoy a pagilian, agtungpalda iti pagbaludan uray iti sanguanan ti panagprotestatayo.
Kasano ngarud a takderan ti gobiernotayo ti pangtana a salaknibanna iti amin a pamuspusan ti Scarborough Shoals ken ti Spratlys Islands?
Agbalintayo laeng a nakakatkatawa iti imatang dagiti kaarrubatayo a pagilian gapu ta nagpigsa ti bosestayo a mangibagbaga a kabaelantayo a salakniban ti pagiliantayo ngem makita met a rugak dagiti armas, eroplano ken baportayo.
Kayarigantayo daytay aso a tumanaul ngem kalpasan a nginerngerandatayo ti sabali nga aso, dagustayo nga impalikud iti ipustayo satayo agpakni. Ania ngarud ket awan met ti isarangtayo no adda agbasakbasak iti paraangantayo.
Narigat ngarud a maawatan no apay nga agingga ita, saan pay a napabaro ken napabileg ti puersa ken salaknib ti pagiliantayo.
Apay a ditay dagdagusen a gumatang kadagiti eroplano ken barko, babaen ti intay panangaramat iti nailasin a pondo a para ditoy tapno adda aramatentayo a pangsalaknib iti integridad ken dayaw ti pagilian?
Apay a ditay pay la isardeng iti uray sumagmamano laeng a tawen ti agilatang iti makunkuna a countryside development fund ken congressional initiative tapno adda pondo a pangpaadda kadagitoy nga igam tapno maitakdertayo a sidadayaw ti dayawtayo a Filipino?
Maammuantayo laeng ti sungbat kadagitoy no addaan ti gobiernotayo iti tibker ken kired a mangidaulo kadatayo nga umili a tumakder iti bukodtayo tapno intay masalakniban ti bukodtayo a pagilian. Saantayon a mangnamnama iti pannalakan ken pannalaknib ti sabali a pagilian tapno mabigbig ken maipangagtayo a kas “sovereign and independent nation” wenno maysa a pagilian a rebbengna ti marespeto ken mapapati.
Rebbengnan a maibilangtayo iti pamilia dagiti pagilian nga addaan karbengan iti pammigbig ken panagdayaw dagiti kakabsattayo a pagilian. Saantayo nga ipalubos nga ibaddebaddek dagiti kaarrubatayo a pagilian dagiti karbengan ken kalintegantayo.
Ngem maragpattayo laeng daytoy no addaan dagiti mangidaulo kadatayo iti tibker ken kired ti prinsipio ken pammatida iti kinatao ken kinanasiontayo a nawayawayaan ken independiente. Daytoy ti karit kadagiti appo nga adda iti gobierno nga isuda laeng ti makasungbat. Turay a saanna a kabuteng ti anniniwanna, turay nga addaan iti natibker a pammati iti kabaelanna a mangitakder iti bukodna a kalintegan ken pagrebbengan.
Turay a nakired iti pammati iti pannakabalin ti Dios ken kinapigsa ti pakinakem ken kabaelan dagiti umilina. No maaddaantayo iti kasta a pammati ken galad, dayawen ken respetarendatayo dagiti sabali a pagilian.#
