“AWAN manen. Limmabas laeng iti dakulap.”
Namin-anon a nangngegna dayta kadagiti kaduana iti trabaho. Sumagmamano pay laeng nga aldaw ti napalabas kalpasan ti sueldo no palausen ti manarita ngem daytan ti sentimientoda.
Ken, ney, adda pay kabaddungalanda a regular met laeng ti panggedanna!
Isu la ngaruden? Agmaymaysa nga agsapsapul iti para iti dumakdakkel a pamiliana. No madlaw ken reklamo dagiti kaduana ti kinarigat ti panagbiag, ad-adda pay koma kenkuana. Ngem bagienna latta no kuan ti agulimek.
No kastoy ti sentimientoda nga addaan iti panggedan, kasano laengen dagiti saan a masnop ti pangalaanna iti pangbiagna iti binangonna a pamilia?
Pudno, adda daytoy naipatungpal a 1st, 2nd ken 3rd tranche nga increase-da. Ken dimmakkel ti tax free iti sueldoda. Di kad kasla sabali pay nga increase dayta iti sueldo! Ngem maregmeg laeng dagita para kadagiti kas kenkuana.
Kasano nga umanay dagit increase-da ita? Nagwarasen ti epekto ti TRAIN Law (Tax Reform and Inclusion Law)? Tunggal magatgatang, naapektaran. Saan, kuna dagiti otoridad. Ngem saanda met ngarud a mabantayan ti tunggal panagngato ti presio ti magatgatang gapu iti ingingina ti gasolina a direkta a naapektaran iti nasao a linteg.
Nadlawnan ti in-inut a panagngato dagiti kangrunaan a magatgatang. Wenno dagiti kasapulan iti inaldaw. Mangrugi iti sabon, delata a masida, kape, asukar, ken dadduma pay.
Ti laengen bagas nga iti kaudian a damag, nagpangato iti P4 – P5 ti kada kilo. Epekto ti pannakakidkid ti bodega ti National Food Authority. No apay a kasta!
Saanda ket ngatan a maadal no umabot iti kasapulan sakbay ti panagaani manen.
Nabiit itan ti pannakaapit kadagiti pagay, ammona dayta. Kannigid-kannawan dagiti riper (combine harvester) iti kataltalonan. Pudno, dakkel a katulongan daytoy dagiti nalalawa ti dagana. Maibiitda nga apiten ti inektaria a talonda sakbay man pay a dumteng ti didigra a kas iti layus ken bagyo.
Ngem nagbunga met daytoy ti pannakapukaw ti panggedan dagiti makigapgapas no kastoy a kalgaw. Maas-asian ngarud kadagiti kaarrubana a dati nga agkakakuyogan iti papanda pannakiani. Ngem saan itan ta sinuktanen ti makina ti trabahoda.
Daytoy a pagteng, parigatenna laeng ti kaaduan. No adda la koma mabalinna.
Iti ilida, nga adda pay ngarud iti igid ti baybay, awan ti panagbaba ti presio dagiti ikan. Tumaytayok!
Sangakilo a galunggong, P180! Ti nginana! Saan man laeng a malapdan dagiti otoridad ti sobra a panagpresio dagiti negosiante.
Rinugianna daytoy nga isyu iti facebook. Saanna a namnamaen nga adu ti agkomento. Saan laeng gayam nga isuna ti nakadlaw kadaytoy a mapaspasamak iti ilida.
Ti dakes, pati dagiti naisar-ong laeng iti ilida, nakipagkomento. Naklaatda kano dagitoy iti kinangina dagiti ikan.
Maysa daytoy a pasamak, a saan laeng a mangdadael iti imahen ti ilida, no di ket mangitayab kadagiti sueldoda. Saan met ngarud a mabalin a dida gumatang iti agpaay iti pamiliada.
Basol ti gobierno, naikomento pay. Gapu kano iti panangngato dagiti magatgatang, nagreklamo dagiti adda iti akimbaba a sektor ti industria. Malugida kano no dida agingato met iti produktoda ta ngimmina met dagiti aramatenda nga agpartuat kadagitoy.
“Di ingatoyo met dayta presioyo!” kuna ti gobierno.
Mabalin a dayta, mulmulmolan ti isipna, ti rason no apay a kasta la unayen ti panagngato ti presio ti magatgatang iti ilida.
Ti ngarud ngimmato a sueldoda, saanna a kayat a sawen nga immadu ti mabalin a pakaipananna. Agparparang a bimmassit ti kaibatoganna.
No saanda nga ammo a patayyeken wenno ay-ayamen kadagiti dakulapda, talaga nga awan ti pakakitaan ti aw-awatenda iti binulan. Talaga nga aglabas laeng kadagiti dakulapda.
Ditoy a masapul a sumrek ti prinsipio dagiti kasapulan (needs) ken kayat (wants). Maigunamgunam nga adalen dagiti paggastuan. Kasapulan kadi a talaga ti banag a gatangen? Wenno kayat laeng tapno makakamat iti uso? Wenno madayaw laeng?
Iti klasena iti Aralin Panlipunan 9 a nakapokus iti Ekonomiks, saan laeng a nagpokus kadagiti linaon ti libro. Nagaramat kadagiti actual a situasion tapno maipaawatna kadagiti ubbingda ti kinapateg ti panagbadyet. Uray naganus pay laeng ti panunot dagitoy, kinunana a dakkelen ti maitulongda tapno mabinnat dagiti nagannakda dagiti sueldo wenno masapsapulanda.
Ta mamati, saan laeng nga iti panagikabesa ti ad-adda a pokus ti panagadal. Napatpateg nga amang a makita dagiti ubbing ti aktual a pakaipakatanda ti ad-adalenda.
Mano laeng, aya, ti panaglabas ti panawen? Di mapupuotan, agpamilian dagitoy. Maitutop la unay a maisuro kadakuada ti kinapateg ti tunggal sentimo a matgedan.
Sentimo? Maysa pay a ngilngilangilanna iti ilina ti saan metten a pannakagasto ti binting a baria. Awan ti paggatangan, pagtagilakuan a mangawat iti maibayad a binting. Pisos ti kababaan a baria iti ilida.
No kasano a nangrugrugi dayta nga aramid, saanna a masimpuon. Mabuisit man ta makatawaan payen ti ilida no adda mailaw-an nga agbayad iti binting a baria.
Ngem kadagiti kabangibangda nga ili, magastos dagitoy. Kangrunaan iti Kamaynilaan.
Papanam, sueldo?
Wen, namin-ano metten a nasaludsodna dayta. Kinapudnona, agpulkok no dadduma aglalo no makamatan ti gastosenda.
Ket mapabasolna manen ti agdama a gobierno. Maited daytoy ti makapatig-ab a sueldo kadagiti polis ken soldado. Ngem apay a saan kadakuada? Nakaad-adu a pappapel ken akem ti masapul a maipalpasda iti inaldaw, pati Sabado ken Domingo. Sa ita, kinuna ti gobierno a dina maisapulan pay laeng ti pangalaanna iti pondo tapno maitedna ti tarigagayda a panagngato ti awatenda iti binulan.
Pinadasdan ti nasged a panagbadyet. Ngem maisakripisio met dagiti kasapulan dagiti dumakdakkel nga ubbing. Banag a dina kayat. Maitutop nga ipaayna ti kasapulan dagitoy tapno awan ti pakapilawan. Aglalo iti kasapulan dagiti ubbing a taraon, edukasion ken pannaripato.
Ikalkalukagna laengen no maminsan. Kalpasan ti agmalem iti pagadalan, agdiretso iti bangkag a nagitukitanna iti sangkabassit. Isu pay ti mainutda iti masida.
No ania ti ibalbalakadna kadagiti ubbingda iti pagadalan, kasta met ti sangkaibagana kadagiti ubbing a sagut ti Dios kadakuada. Mamati a masapul a maisuro dagiti naimbag a banag iti naganus a panunot dagitoy. No madagdagullit, awan papananna no saandanto a suroten dagitoy.
Awan manen. Limmabas laeng iti dakulap.
Wen, pudno dayta. Ngem adda latta ket adda maaramidan ti tunggal maysa tapno saan a kasla nagtalippugaw laeng ti sueldo.
Depende iti situasion ti tunggal maysa, makapanunot ket makapanunot iti mabalin nga aramidenna tapno uray kaskasano, maigawid ti nadaras a panaglabas ti sueldo iti dakulapna.
Iti biang dagiti otoridad, kangrunaan kadagiti ili, masapul a kitaenda koma a naimbag ti mapaspasamak iti masakupanda. Saan a dayta laeng agpadpadakkel ti buksit a kunada.
